چرا روز دختر را نباید تبریک گفت ولی باید جدی گرفت؟
امسال هم مثل سالهای گذشته دو سه پیام تبریک روز دختر گرفتم و هر شبکه اجتماعی را که باز کردم پر بود از تبریکها و جکها و تصویرها به مناسبت روز دختر. بحثهای بی سر و تهی در مورد اینکه چه کسی «دختر» هست و چه کسی نیست.
روز دختر هم مانند روز زن یک همتای جهانی دارد، روزی که از سوی سازمان ملل به عنوان روز «دختر» اعلام شده و برنامههایی را دنبال میکند. اما همان اتفاقی که برای روز زن ملی افتاده به شکلی بدتر برای روز دختر هم افتاده، برگزاری به بدترین و از ریخت افتادهترین شکل ممکن و خلاصه کردن آن در چند سخنرانی و همایش و بحثهای حول و حوش تبریک و هدیه.
اما چه کسی «دختر» محسوب میشود؟ و چرا به روزی به عنوان روز دختر نیاز است؟
بر خلاف آنچه کاربران شبکههای اجتماعی فارسیزبان در اغلب مواقع فکر میکنند، دختر بودن ربطی به داشتن رابطه جنسی یا نداشتن آن ندارد! جدا کردن روز دختر از روز زن به دلیل توجه به تمام کودکان دختر و زنان نوجوانی است که سرمایهگذاری روی بهبود وضعیت آنها میتواند به بهبود وضعیت زنان و در نهایت به بهبود وضعیت جامعه کمک کند.
آمارها نشان میدهد که وضعیت دختران به نسبت پسران در دسترسی به آموزش، بهداشت و سلامت، قدرت تصمیمگیری، منابع (مالی یا غیرمالی) بسیار ضعیفتر است. قوانین مختلف تبعیضآمیز و فرهنگهایی که زنان را در معرض خطر قرار میدهد دختران را نیز تهدید میکند.
کلیشههای جنسیتی دختران را محدود به شیوههای خاصی از زیستن میکند، به آنها میگوید که در ریاضی و نجوم ضعیفند و عقل درستی برای تصمیمگیریهای منطقی ندارند.
آمارهای جهانی نشان میدهد که ۳۱ میلیون دختر در سن مدرسه، به مدرسه نمیروند، روزانه حدود ۳۹۰۰۰ دختر زیر ۱۵ سال ازدواج میکنند و ۴۰ درصد کودکان کار دختران هستند و در کشورهای با درآمد پایین ۳۰ درصد دختران بین ۲۴-۱۵ سال قادر به خواندن و نوشتن نیستند.
وضعیت ایران نیز در بسیاری از زمینهها بهتر از وضعیت جهانی نیست، علاوه بر اینکه در ایران قوانینی هست که مثلا از ازدواج دختران زیر ۱۵ سال حمایت میکند، سهمیهبندی جنسیتی در دانشگاهها عملا دختران را فقط به خاطر دختر بودن علیرغم رتبه و دانش علمی مناسب از ورود به برخی رشتهها باز میدارد یا ورودشان را محدود میکند و قوانین پوشش و تفکیکهای جنسیتی عملا دسترسی به بسیاری از محیطهای اجتماعی را ناممکن میکند.
فرهنگ اجتماعی نیز پر از کلیشههای جنسیتی است، زیبایی به شکل روزافزون تبدیل به تنها سرمایه مورد قبول جامعه برای دختران میشود و محدودیتهای دیگر اجتماعی و خانوادگی دختران را در منگنه «دختر خوب زیبا» قرار میدهد.
البته که تغییرات مثبتی هم در وضعیت دختران به نسبت سالهای پیش اتفاق افتاده اما در مجموع از نظر من برآیند همه این تغییرات مثبت نیست.
پس قبل از تبریک گفتن روز «دختر» و به اشتراک گذاشتن عکس دختران کارتونی و هالیوودی و طعنه و متلک به دختران یا ارسال پیامهای تبریکی که آنها را مائدههای آسمانی و فرشتههای حساس و عاطفی میخواند کمی دست نگه دارید و فکر کنید شاید باید به دختران گفت که آنها موجوداتی انسانی و کامل هستند و قدرت آن را دارند که برای زندگی خود تصمیم بگیرند. به آنها بگویید که میفهمید زندگی دختران در ایران چندان آسان نیست اما شما به آنها ایمان دارید. به دختران خود یاد بدهید که تصمیم بگیرند و اشتباه کنند و انتخاب کنند و زمانیکه رنج میکشند آنها را همراهی کنید.